ATIK SU TOPLAMA VE TAŞIMA SİSTEMLERİ

1. ATIK SU TOPLAMA VE TAŞIMA SİSTEMLERİ

Yeraltı suları, akarsu, göl ve denizlerde oluşan çevre kirliliğinin en önemli kaynağı atık sulardır. Atık sular, su kaynaklarını kirletmesinin yanı sıra, besin zincirine girerek gıda kirlenmesine de neden olur.

Atık suların, yerleşim yerlerinden toplanarak uzaklaştırılması ve zararsızlaştırılması gerekir. Bunun İçin; suların çeşitli kullanımlar sonucunda atık su haline dönüşerek yitirdikleri kimyasal, fiziksel ve bakteriyolojik özelliklerinin bir kısmını veya tamamını geri kazandırabilmek ve/veya boşaldıkları alıcı ortamın fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özelliklerini değiştirmeyecek hale getirmek için fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma işlemlerinin biri veya birkaçı bir arada uygulanır.

Evsel ve/veya endüstriyel atık suları toplayan kanalizasyon sistemi ile atık suların arıtıldığı ve arıtılmış atık suların alıcı ortama verildiği sistem ve tesislerin tamamına, atık su altyapı tesisleri denir.

Evsel veya endüstriyel atık suları, yağmur sularını toplamaya, uzaklaştırmaya ve arıtma tesislerine iletmeye yarayan, birbirleriyle bağlantılı boru ya da kanallardan oluşan sisteme, kanalizasyon sistemi denir.

Atık su oluştuğu andan itibaren arıtma tesisine gelinceye kadar kanalizasyon sisteminin farklı yapılarından geçer. ilk olarak atık su, binaların atık su tesisatından geçer. Sonrasında sırasıyla rögar, bağlantı kanalı, kanalizasyon boruları, bacalar, pompa istasyonlarından geçerek arıtma tesisine gelir.

Bina İçi Atık Su Tesisatı atık suyun sisteme girdiği ilk noktadır. içme suyu şebekesi ile binaya gelen temiz su; banyo, mutfak ve tuvalette çeşitli faaliyetler sonucu kirlenir ve atık su haline gelir. Atık sular bina içersine döşenen borular vasıtasıyla uzaklaştırılır. Yapılarda çeşitli su kullanma yerlerindeki atık pis su ve kirli suları, bina dışındaki Şehir kanalizasyonuna, kanalizasyon bulunmayan bölgelerde süzme ve çürütme çukurlarına ileten boru sistemine, bina içi atık su tesisatı denir.

Bina içi atık su tesisatı boru bölümleri, görevleri dikkate alınarak; ana boru, kolon, kat borusu, bağlantı borusu ve havalık borusu olmak üzere beş bölümde incelenir.

Bina İçi Atık Su Tesisatı Ana Borusu : binanın atık su kolonlarından, binanın 1,0 – 1,5 metre kadar dışında bulunan rögara kadar olan bölümüdür. Atık su kolonlarından gelen pis ve kirli suları binanın temel sınırları içerisinde toplayarak bina dışındaki rögara iletir. Ana borular bina içinde kullanılabilecek en kalın borulardır. Binanın atık su yükünü, bu borular taşır. Ana boru, bina dışında mutlaka bir rögara bağlanır. Ana borular en kısa yoldan bina dışına çıkartılır. Tüm kolonlar ortamına göre tek boruda toplanabildiği gibi, ayrı olarak da bina dışına çıkartılır.

Atık Su Kolonu : kat borularından gelen pis ve kirli suları ana boruya ileten dikey konumdaki borudur. Kolonlarda ana boruya geçişlerden önce temizleme parçası konur. Temizleme parçası, ana boruların tıkanması durumunda tamirat  için kullanılır. Kolonlar, ana borudan sonra olabilecek en kalın borulardır. Çapı, daire içinde kullanılan en kalın kat boru çapından az olamaz.

Atık Su Kat Borusu : katlardaki su kullanma yerlerinden gelen atık suları en yakındaki atık su kolonuna ileten, yatay, daire içi boru bölümüdür. Bu borular genellikle 50, 70 ve 100 mm çapındadır.

Atık Su Bağlantı Borusu : su kullanma yerleri ile kat borusu arasındaki küçük çaplı ve dikey atık su boru bölümüdür. En ince borular bu kısımlarda kullanılır.

Atık Su Havalık Borusu : bina içi atık su tesisatındaki açık hava basıncını sabit tutmak için yapılan boru hattına denir. Atık su boruları içerisindeki hava basıncının artı ya da eksi yönde değişmesi; sistemdeki suyun akışını engeller, kokuların binaya yayılmasını önleyen sifonlardaki suyun kaybına neden olur. Bu durumda sifon, kendisinden beklenen görevi yapamaz. Atık su kolon borusunun en son kat borusu, bağlantısından itibaren bina çatısının üzerine kadar çıkartılan boru bölümüdür. Çatıdan sonra borunun bitiş ucuna havalandırma şapkası takılır. Havalandırma, kolon borusu çapından az olamaz.

Bina içi atık su tesisatı yapım kuralları;

Kat boruları mümkün olduğu kadar kısadır.

Borular suyun akışını kolaylaştıracak şekilde eklenir.

Düşeyden yataya geçen boru tesisatı noktalarında, yay dirsek veya iki açık dirsek kullanılır. Alt kata döşenen ana borular bina dışına en kısa yoldan çıkarılır.

Her kolonun erişilebilecek en alt noktasına bir temizleme kapağı konur. Yatay borulara %2 eğim verilir.

Zemin üzerinde döşenen boru altı ve yanları ince kumla beslenerek sert cisimlerden korunur.

Her kolon mutlaka çapı değişmeden çatı üzerine kadar çıkarılmalı, üzerine havalık borusu ve şapkası takılır. Atık su boru ağızları, döşeme ve duvara bağlanacak tesisat uç malzemesinin cins ve özelliğine göre uygun ölçülerde bırakılır.

Atık su ağızlarının içine pislik, harç ve benzeri maddelerin gitmesini önlemek için geçici olarak kapatılır.

Atık su tesisatında kullanılan PVC boruların, birbirine eklenmesinde mutlaka uygun boru contaları kullanılmalı ve iyi bir sızdırmazlık sağlanmasına dikkat edilmesi gerekir.

Bina Dışı Atık Su Tesisatı

Binalardaki bütün atık sular tek bir noktadan geçirilerek rögara bağlanır. Atık suları kanalizasyon sistemine

ileten, rögar ile atık su kanalı arasında yer alan, mülk sahibine ait kanala, bağlantı kanalı denir.

Kanalizasyon sisteminin olduğu yerlerde her bina atık sularını kanalizasyona vermekle yükümlüdür. Kanalizasyona atık sularını vermek isteyen bir mülk sahibi yetkili kurumlara giderek gerekli bilgileri alır; bu bilgiler ışığında bağlantı kanalını yapar ve yetkili kurumlardan gelen kişiler nezaretinde bağlantı kanalını kanalizasyona bağlar.

Bina dışı atık su tesisatı

Bina dışı atık su tesisatında kullanılacak boru seçimi uygulanmasına genellikle yeteri kadar önem verilmez. Bina içi atık su tesisatının görevini sürekli ve tam olarak yapabilmesi, bina dışı atık su tesisatının sağlıklı çalışmasına bağlıdır.