KANAL GÖRÜNTÜLEME

www.hambelinsaat.com

Web sitemizi yeniledik.
www.hambelinsaat.com
Siz değerli müşterilerimizin web sitemize göz atmanızı tavsiye ederiz.

ATIK SU ARITMA SİSTEMLERİ

Dünyada su kaynaklara hızla azalmaktadır. Bu kaynaklar arasında içilebilir kalitede olan su kaynakları da azalarak tükenme noktasına gelmiştir. Diğer yandan bir şekilde arıtılmadan alıcı ortamlara bırakılan atık sular, miktarı her geçen gün azalan su kaynaklarının kirlenmesine neden olmaktadır.

Bu nedenle var olan su kaynaklarının kirletilmemesi ve su kaynaklarının daha verimli kullanılması için atık suların arıtılması gerekmektedir. Arıtılan bu atık sular su karakterlerine göre çeşitli alanlarda kullanılabilmektedir.

Hızla azalan su kaynaklarının insanlık için çok önemli olduğu kabul edilerek, atık suların uygun arıtma işlemine tabi tutularak arıtılmasından sonra istenilen değerleri sağlaması halinde çeşitli alanlarda kullanılması mümkündür. Pissu Arıtma işlemi, gün geçtikçe hızlı bir şekilde kirlenmekte olan temel yaşam kaynağı suyun ıslah edilmesi işlemidir.

Atık su: evlerden, sanayi tesislerinden farklı ticari işletmelerden, kurumlardan ve benzer binalardan kullanıldıktan sonra boşaltılan sular atık su olarak tanımlanmaktadır. Bu sular insan ve hayvan dışkısı ve idrarı ile grisu denilen banyo, lavabo ve mutfaklardan kullanım sonucu kirlenen sulardan ibarettir.

Atık Suların Fiziksel Özellikleri

Toplam katı madde: Ortalama olarak evsel atık sular 720 mg/l toplam katı madde içerir. Toplam katı     maddenin yaklaşık 500 mg/l'si çözünmüş hâlde, geri kalanı ise askıda katı durumdadır. Çözünmüş ve askıdaki katılar sabit ve uçucu hâlde olabilir.

Koku: Atık suda bulunan organik maddelerin bozulmasıyla oluşan gazlar kokuya neden olmaktadır. Yağlar, petrol ve organik çözücüler de atık suyun kokmasına neden olur.

Sıcaklık: Genellikle atık su sıcaklığı, kış aylarında hava sıcaklığından daha yüksektir. Yaz aylarında ise hava sıcaklığından daha düşüktür.

Renk: Su renksiz ve kokusuz bir maddedir. İçilebilir nitelikte bir suyun renksiz olması gerektiğini biliyoruz. Suyun rengi; içerisindeki endüstriyel atıklara, organik ve inorganik bir takım eriyiklere bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Atık Suların Kimyasal Özellikleri

Biyokimyasal oksijen ihtiyacı (BOİ5): Atık sudaki organik maddelerin biyokimyasal oksidasyonu esnasında mikroorganizmalarca kullanılan çözünmüş oksijen miktarıdır

Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ): KOİ testi, atık suların organik maddelerin kullandığı  oksijen  miktarını ölçmek amacı ile yapılır. Atık suyun KOİ’si, BOİ’sinden daha yüksektir.

pH: Atık sudaki hidrojen iyonu yoğunlaşmasının parametresidir. Atık suyun pH değeri biyolojik ve kimyasal arıtma işlemlerinin belirlenmesinde önemlidir. İçme suyunun pH değeri 6–8 arasında, deniz suyunun 8, doğal suların 7 ve evsel atık suyun ise 7–8 arasındadır

Klorür: Evsel atık sularda klorürlerin belli başlı kaynağı insan idrarıdır. Su sertliğinin yüksek olduğu yörelerde, su yumuşatıcılarının kullanılması ile büyük miktarda klorür atık suya karışmaktadır.

Alkalinite: Atık suda alkalinite; kalsiyum, magnezyum, sodyum, potasyum gibi elementlerin hidroksit,  karbonat ve bikarbonatların varlığından veya amonyaktan oluşmaktadır. Atık su genelde alkalidir.

Azot: Atık sudaki mikroorganizmalar için bir besin maddesidir. Azot yeterli olmadığı durumlarda atık suyun arıtılması için azot ilavesi gerekebilir. Evsel atık suda azot, biyolojik arıtım için gerekli miktarda vardır.

Fosfor: Atık sudaki mikroorganizmalar için bir besin maddesidir. Alıcı ortama deşarj edilen arıtılmış atık suda fosfor varsa alıcı ortamda ötrifikasyona (bitkilerin su içerisinde anormal çoğalması) sebep olabilir.

Kükürt: Sülfat iyonu doğal olarak atık suda mevcuttur. Sülfatlar, kimyasal olarak anaerobik (oksijensiz) koşullarda bakteriler tarafından sülfürlere ve hidrojen sülfüre (H2S) indirgenir. Daha sonra hidrojen sülfüre (H2S) biyolojik olarak sülfürik aside oksitlenir.

Ağır metaller ve zehirli bileşikler: Nikel, kuşun, krom, kadmiyum, çinko, bakır ve cıva gibi ağır metaller ve oluşturdukları bileşikler mikroorganizmalar için zehirlidir. Bu nedenle atık suyun biyolojik arıtımı safhasında sorun yaratır. Evsel atık sularda ağır metaller ve zehirli elementler bulunmaz.

Gazlar: Evsel atık sularda bulunan gazlar; azot, oksijen, karbondioksit amonyak ve metandır. Atık sulardaki oksijen miktarı, mikroorganizmaların oksijen tüketimi sebebi ile çok düşüktür. Atık suda bulunan organik maddelerin oksijensiz parçalanmasının yan ürünlerinden biri metan gazıdır. Bu gaz çabuk alev alan ve patlama tehlikesi olan bir gazdır. H2S gazının ise toksik etkisi çok fazladır.

Atık Suların Biyolojik Özellikleri Evsel atık sularda bulunan belirgin organizma grupları; bitkiler, hayvanlar, fungi, protozoa, virüsler, bakteriler ve algler gibi mikroorganizmalardır. Atıksu içinde bakteri, protozoa, virus, helmint gibi patojenik olabilecek mikroorganizma türleri bulunabilmektedir. Bu patojen organizmalar hastalıkla enfekte olmuş veya özel bir hastalığın(tifo, paratifo, dizanteri, diyare ve kolera gibi gastro intestinal sistem hastalıklarına yakalanmış) taşıyıcıları olan insanlar tarafından deşarj edilmektedir. Bu organizmalar oldukça enfeksiyöz oldukları için sanitasyonun zayıf olduğu bölgelerde özellikle tropiklerde her yıl binlerce ölümlere sebep olabilmektedirler.Koliform bakterileri insan atıklarından kaynaklanan kirlenmenin bir göstergesidir. Algler de tat ve koku problemlerine yol açmaktadır. Atık suyun arıtımı esnasında organik maddeler bakteriler aracılığıyla parçalanmaktadır.Atıksu Atırma; Suların çeşitli kullanımlar sonucunda atıksu haline dönüşerek yitirdikleri fiziksel, kimyasal ve bakteriyolojik özelliklerinin bir kısmını veya tamamını tekrar kazandırabilmek, ve boşaltıldıkları alıcı ortamın doğal fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerini değiştirmeyecek hale getirebilmek için uygulanan fiziksel, kimyasal ve biyolojik arıtma işlemlerinin birini veya birkaçına atıksu arıtma adı verilmektedir. Atıksuyun niteliğine göre kullanılacak arıtma prosesleri de farklılık göstermektedir.Atıksu içerisinde bulunan çözünmüş organik maddelerin bakteriyolojik faaliyetler sonucu giderilmesi için biyolojik arıtma tesisi, atıksu içerisinde çözünmüş veya askıda bulunan ve gravitasyonla (yerçekimi etkisi ile) çökelmeyen maddelerin çökeltilerek sudan uzaklaştırılması için kimyasal atıksu arıtma tesisi, suyun içerisinde bulunan ve kendiliğinden çökebilen katı maddelerin atıksudan uzaklaştırılması için fiziksel atıksu arıtma tesisi tercih edilmelidir. Bu prosesler ayrı ayrı kullanılabileceği gibi birbiri ardına gelecek şekilde de kullanılarak arıtma tesisi kurulabilir.

Atık Su Kanallarında Kullanılan Boru Çeşitleri

Atık su kanallarında, teknolojik gelişmelere bağlı olarak beton veya plastik boru çeşitleri kullanılır.

www.hambelinsaat.com

Beton Borular

Atık su kanallarında en yaygın olarak beton borular kullanılır. Fakat betonu aşındırıcı endüstri suları mevcutsa veya yeraltı suyu ile zemin agresif özellikte ise beton boru yerine plastik boru tercih edilir. Yağmur suyu kanalları için beton borular çok kullanışlıdır.

Beton borular, parçalar halindeki boruların birbiri ardına eklenmesi ile meydana gelir. Eklenerek yapıldığı için işçilik ve ek parçaları önemlidir. Kalitesiz malzeme kullanımı ve ucuz işçilik yüzünden atık suların kanaldan dışarı çıkması ihtimali vardır. Ayrıca betonun esnekliği fazla olmadığından boruların üzerinden ağır yüklerin geçmesi kırılma ve çatlamalara yol açar. Beton boruların ağırlığı fazla olduğu için kanal içinde döşenmelidir.

Plastik (Korige-Koruge) Borular

Plastik kanalizasyon boruları, polipropilen (PP) ve polietilen (PE) hammaddelerinden 45 cm çapa kadar üretilir. Aynı et kalınlığında halkanın mukavemet değeri polipropilende daha yüksek çıktığından daha fazla tercih edilir.

Avantajları:

Polietilen ve polipropilen yapıda olmasından dolayı korozyona yüksek dayanım gösterir.

Dış etkilere karşı garantili ömrü, 50 ile 100 yıl arasındadır.

Plastikler, hidrolik pürüzsüz olduğundan akışkana az direnç gösterir ve akışkan daha fazla doluluk oranı ile akar. Bu ise projede bir alt çap grubunun seçilmesi ile proje maliyetlerini düşürür. . Uygulama esnasında ürün zayiatı söz konusu değildir.

Beton ve döküme göre yoğunluğu çok düşük olduğundan iş makinesi ihtiyacı asgari seviyelere iner. Aşınma dayanımı yüksek olduğundan delinerek yer altı sularının ve toprağın kirlenmesine izin vermez. Zemin çakıllı olsa bile aşırı yükte o bölgeden içeri doğru esneyerek kırılmayı önler.Ağaçların kanala sızarak tıkamasına izin vermez.

Her türlü bağlantı parçası, özel ürünün proje için üretilebilmesine imkan tanır.

Elektrofüzyon ile birleştirildiğinden 4 bar basınçta dahi sızdırmaz, yerinden çıkarak dağılmaz.

Depremdeki sarsıntılarda, esnek olduğundan kırılarak devre dışı kalmaz. . Nehir, göl ve deniz geçişlerinde kullanılır.

Arıtma tesislerinden alınan ön arıtılmış suyun, deniz akıntılarına kadar tahliyesinde kullanılır.

Atık Su Kanallarında Kullanılan Boru Çeşitleri (Türkçe)

Atık su altyapı sistemleri, şehir ve endüstriyel yaşamın güvenli şekilde sürdürülebilmesi için büyük önem taşır. Bu sistemlerde kullanılan borular, dayanıklılık, sızdırmazlık, kimyasal direnç ve uzun ömür gibi kriterlere göre seçilir. Aşağıda günümüzde en çok kullanılan atık su borusu çeşitlerini bulabilirsiniz.

---

1. PVC (Polivinil Klorür) Borular

PVC borular hafif yapıları, kolay montaj imkânı ve kimyasal dayanımı sayesinde en yaygın kullanılan boru türlerinden biridir.

Avantajları:

• Korozyona dayanıklıdır

• Ekonomiktir

• İç yüzeyi pürüzsüzdür, akışı hızlandırır

• Hafif olduğu için montajı kolaydır

Kullanım Alanları:
Konut iç tesisatlar, yağmur suyu ve küçük çaplı atık su hatları.

---

2. Koruge Borular (HDPE Koruge Boru)

Yüksek yoğunluklu polietilen’den üretilen koruge borular, dış yüzeyinin dalgalı yapısı sayesinde yüksek mukavemet sağlar.

Avantajları:

• Uzun ömürlü ve esnektir

• Toprak yüküne karşı dayanıklıdır

• Sızdırmazlık sağlar

• Kimyasal maddelere dirençlidir

Kullanım Alanları:
Yeraltı ana atık su hatları, yağmur suyu drenajı, sanayi bölgeleri.

---

3. Beton Borular (Betonarme veya Prefabrik)

Ağır yük taşıma kapasitesi ile bilinir. Büyük çaplı altyapı projelerinde tercih edilir.

Avantajları:

• Çok dayanıklıdır

• Büyük debiler için uygundur

• Uzun ömürlüdür

Kullanım Alanları:
Şehir kanalizasyonları, yağmur suyu toplama hatları, kurumsal altyapı projeleri.

---

4. Dökme Demir Borular

Dayanıklılığı ile bilinen bir başka boru türüdür. Özellikle yüksek basınçlı ve yoğun debili sistemlerde tercih edilir.

Avantajları:

• Mekanik darbelere karşı dayanıklı

• Yanmaz

• Yüksek akustik performansa sahip

Kullanım Alanları:
Bina çıkış hatları, endüstriyel tesisler, pompa istasyonları.

---

5. GRP (Cam Elyaf Takviyeli Polyester) Borular

Modern altyapı projelerinde sık tercih edilen, hafif ve dayanıklı bir boru türüdür.

Avantajları:

• Korozyona dayanıklı

• Hafif ve kolay montaj

• Uzun boru boyları sayesinde az bağlantı

Kullanım Alanları:
Büyük çaplı atık su taşıma hatları, arıtma tesisi giriş hatları.

---

🇬🇧 Types of Pipes Used in Wastewater Channels (English)

Wastewater infrastructure systems require durable and reliable pipe materials due to chemical exposure, soil pressure, and continuous water flow. Below are the most commonly used pipe types in modern wastewater networks.

---

1. PVC (Polyvinyl Chloride) Pipes

PVC pipes are widely used due to their lightweight structure, smooth inner surface, and chemical resistance.

Advantages:

• Corrosion-resistant

• Cost-effective

• Smooth interior improves flow

• Lightweight and easy to install

Typical Uses:
Indoor plumbing, rainwater systems, small-diameter wastewater lines.

---

2. Corrugated HDPE Pipes

High-density polyethylene corrugated pipes provide superior strength thanks to their ribbed outer surface.

Advantages:

• Long-lasting and flexible

• Resistant to soil pressure

• Leak-proof connections

• Excellent chemical resistance

Typical Uses:
Underground sewer lines, stormwater drainage, industrial zones.

---

3. Concrete Pipes (Reinforced or Prefabricated)

Known for their high load-bearing capacity, concrete pipes are ideal for large-scale infrastructure projects.

Advantages:

• Extremely durable

• Suitable for high flow rates

• Long service life

Typical Uses:
City sewer systems, stormwater collection lines, major infrastructure networks.

---

4. Cast Iron Pipes

A robust pipe type commonly used in high-pressure and high-flow systems.

Advantages:

• Resistant to mechanical impact

• Fireproof

• Excellent acoustic performance

Typical Uses:
Building outlet lines, industrial facilities, pumping stations.

---

5. GRP (Glass Reinforced Polyester) Pipes

A modern, lightweight, and durable alternative frequently used in advanced wastewater systems.

Advantages:

• High corrosion resistance

• Easy installation

• Long pipe lengths minimize joints

Typical Uses:
Large-diameter sewer lines, connections to treatment plants

KANALİZASYON BACALARI

www.hambelinsaat.com

Kanalizasyon BacalarıBacalar; kanalların bakımını yapmak, numune almak, atık su akımını izlemek, kanalın temizliğini yapmak amacı ile içine girilebilen ve özel tipleri yetkili kurumlarca tespit edilmiş yapılardır. Bacalar, kanalizasyon tesislerinin en önemli elemanlarıdır; çoğunlukla betondan imal edilirTıpkı rögarlarda olduğu gibi, halka betonların üst üste konmasıyla istenilen yüksekliğe ayarlanır. Ayrıca, bacaların plastikten yapılmış çeşitleri de bulunur. İstenildiğinde, bacaların içersine girebilmek için bacaların üzerine delikli yuvarlak baca kapağı konur. Bacalar, kanal çapına göre 50-80 m aralıklarla yerleştirilir. Ayrıca, topoğrafik ve düşey eğimin değiştiği yerlere ve başlangıçlara konur.

3 çeşit baca vardır;

Muayene Bacaları :Bu bacalar; kanalların havalandırılması, temizlenmesi ve kontrolü için kullanılır.

Sokakların kavşak yerleri, mecraların istikamet ve eğim değiştirdiği ve kanalın düz gittiği kısımlarda kanal çapına bağlı olarak 50-150 m arasında bir baca konur. Mesafe mecra borusu çapına bağlı olarak baca aralıkları aşağıdaki şekilde belirlenir.

Çap (cm)                       Baca aralığı (m)

20-50                           50 m

60-80                           70 m

90-140                          100 m

140 ve üzeri                  125 -150 m

Şütlü Bacalar (Düşü Bacaları)

Sokak eğimlerinin akış için kabul edilen değerlerden fazla olması halinde, Şüt (düşüm) yapılır. Bir başka deyişle kanal eğimi Şüt inşası ile istenilen bir değere indirilir. şüt yapılan yere, muhakkak muayene bacası konur ve buna da şütlü baca denir. güt yüksekliği 2 m den fazla alınmaz. Özel durumlarda yerindeki koşullar elverişli olursa şüt yüksekliği 4 metreye çıkabilir. Ancak, şüt yüksekliğinden dolayı suyun kazanacağı kinetik enerji dolayısıyla tahribat yapmaması için tedbirler alınması gerekir

Yıkama Bacaları

kanalları yıkamaya yarayan bacalardır. Kanalın temizlenmesi amacıyla baş noktalarına ve diğer gerekli yerlere konur. Yıkama tertibatlı normal muayene bacaları, kanal şebekelerinin temizlenmesi için her zaman yeterli olmaz. Bu yüzden ayrık sistemde pis su kanallarının başlangıcında ve yeterli eğim olmayan yerlerde çöken maddelerin yıkanması gerekir. Kanalın  başında yıkama, yıkama bacaları ile yapılır.

Kanalın son kısımlarında ise yıkama bacalarına özel donanım konulur. Bu donanım, hem suyun toplanmasını hem de bu suyun ani olarak lağım borularına sevki ile borular içinde kuvvetli akıntı olmasını sağlayan, boru ağızlarına konan manevra cihazlarından oluşur. Geri tepmeyi önlemek ve belirli hacimde suyun toplanmasını sağlamak maksadıyla her türlü yıkama bacalarında dolu savak bulunur. Hızın 0,50 m/sn ve kanaldaki su yüksekliğinin 2 cm den az olduğu hallerde yıkama bacası yapılması gerekir. Yıkama bacaları, çapları 50 cm’ye kadar olan kanallar için tavsiye edilir. Daha büyük çaplı kanallarda yeterli derecede etkili olmaz.

Atık Su Kanallarının En Kesit Şekilleri

Atık suları kanalizasyon sistemi ile arıtma tesislerine ulaştırmak için borular, eğimli döşenir. Bu eğim, bazen atık suyun kendi haliyle akışını sağlamada yetersiz kalır. Bu durumlarda atık suyun akışını sağlamak için pompalar (terfi merkezleri) kullanır ve bu sayede atık suyun arıtma tesisine ulaşması sağlanır.

Seçilecek en kesitler, hidrolik yönden uygun olmalıdır. Su debisi, bu kesitlerin birinin veya diğerinin seçilmesinde çok önemli rol oynar. Bundan başka inşaat yüksekliğinin azlığı veya çokluğu da kanal en kesit şekilleri seçiminde diğer önemli bir husustur. Kanal profilleri yükseklikleri ve genişliklerinin oranına göre dörde ayrılır.

Daire Kesitli Kanallar

En çok kullanılan kanal, dairesel en kesit tipidir. Gerek hidrolik bakımdan, gerekse inşa bakımından en uygun olanıdır. Fakat karışık sistemde bilhassa kurak havalarda taban eğimi az olan yerlerde çamur ve buna benzer maddeler kolaylıkla dibe çöker ve kalır. Elverişli olmayan hızlar bu çökelti maddelerini sürükleyemez. Bu nedenle daire kesitli kanallar genellikle küçük kesitler için ( 50 cm’e kadar olanlar) tercih edilir.

Yumurta Kesitli Kanallar

Yumurta kesitli kanallar ile küçük su debilerinde diğer tip profilli kanallara nazaran daha büyük su derinlikleri elde  edilir. Bu sebeple kendi kendini yıkama özelliği vardır. Buna bağlı olarak tabanda yığıntı tehlikesi azdır. Bu tip profiller diğerlerine nazaran daha yüksek olduğundan daha büyük kanal derinliğine ihtiyaç vardır. Bu nedenle inşaatları pahalıya mal olur. Bilhassa zemin sularının yüksek olduğu yerlerde yapılması zordur.

Açık Kesitli Kanallar

Açık kesitli kanallar trapez şeklinde yapılır. Yağmur kanalları, bazen de şehir dıGındaki ana kanallar, üstü açık olarak inşa edilir. Bilhassa heyelan bölgelerinde ve maden ocaklarının çok olduğu yerlerde zemin kitlelerinin kayması dolayısıyla boruların kırılma tehlikesi olan yerlerde açık kanallar; kapalı profillere tercih edilir.

Basık Profilli Kanallar

Basık profilli kanallar, inşa yüksekliği az olduğu hallerde tercih edilir. En kesitlerinde küçük su yükseklikleri meydana gelmesine rağmen büyük debiler geçirir. Tam dolu akmadıklarında, hidrolik bakımdan iyi sonuç vermez. Bu sebeple debilerin çok az değişik olduğu yerlerde, bir de hidrojeolojik bakımdan veya yeraltı su seviyeleri yüksek olan alçak yerlerdeki kanalları zemin seviyesine yakın geçirmek mecburiyeti olan bölgelerde kullanılır. Bu bakımdan yağış su kanallarına 20 ile 25 cm den daha büyük daire kesitler vermek gerektiğinde, basık profiller tercih edilir.

KANALİZASYON BACALARI – TANIM, ÇEŞİTLER, TASARIM KRİTERLERİ VE UYGULAMA DETAYLARI

Kanalizasyon bacaları, atık su ve yağmur suyu hatlarında kontrol, bakım, yön değişimi, hava sirkülasyonu ve arıza müdahalesi için kullanılan dikey yapısal elemanlardır. Kanalizasyon sistemlerinin güvenli ve sürdürülebilir işletilmesi için kritik bir bileşendir.

---

1. Kanalizasyon Bacasının Görevleri

Kanalizasyon bacaları, altyapı şebekesinde aşağıdaki temel işlevleri yerine getirir:

1.1. Hat Kontrolü ve Bakımı

• Kameralı robotların hatta girmesi için giriş noktası oluşturur.

• Tıkanıklık, çökmeler ve sızıntıların tespit edilmesinde kontrol noktası görevi görür.

• Temizlik ekipmanlarının (kombine araç, basınçlı su, spiral robot) giriş noktasıdır.

1.2. Yön Değişimi ve Kot Kırılması

• Hatlarda derinlik, yön, çap veya eğim değişimi gerektiğinde bacalar kullanılır.

• Akışın düzenli ve kontrollü şekilde devamını sağlar.

1.3. Havalandırma

• Uzun hatlarda gaz birikimini engeller.

• Hidrojen sülfür (H₂S) ve metan gazının patlama ve korozyon riskini azaltır.

1.4. Şebekeye Müdahale İmkanı

• Arıza durumlarında hızlı müdahale edilmesini sağlar.

• Hat boyunca su akışının yönü bu noktalardan kontrol edilir.

---

2. Kanalizasyon Baca Türleri

2.1. Şaft (Düşey) Bacalar

• En yaygın kullanılan baca türüdür.

• Genellikle betonarme, prefabrik beton veya HDPE modüllerden oluşur.

2.2. Muayene Bacaları

• Ana hat üzerinde belirli aralıklarla yerleştirilir.

• Hat kontrolünün yapılması içindir.

2.3. Parsel Bağlantı Bacaları

• Bina bağlantılarının ana hatta bağlandığı noktalardır.

• Daha küçük çaplıdır.

2.4. Yön Değiştirme Bacası

• Hatlarda 15°, 30°, 45° veya 90° yön değişimini sağlar.

2.5. Derin Baca (Kaskat Baca)

• Kot farkının fazla olduğu yerlerde akışın kontrollü düşürülmesi için kullanılır.

• İçeride şüt (kaskat) sistemi bulunur.

2.6. Yağmur Suyu Bacaları (Menhol)

• Ayrık sistemlerde yağmur suyu hatları için yapılan büyük hacimli bacalardır.

---

3. Kanalizasyon Bacalarının Yapısal Unsurları

Her baca aşağıdaki temel bölümlerden oluşur:

3.1. Boyun (Döşeme Üstü Bölüm)

• Dökme demir kapak bu bölümde yer alır.

• Yük sınıfına göre seçilir (A15 yaya yolu, B125 otopark, C250 yol kenarı, D400 trafik).

3.2. Gövde

• Baca yüksekliğini oluşturan ana kısımdır.

• Malzemeler:

  • Betonarme

  • Prefabrik beton

  • HDPE modüler bacalar

  • PVC modüller

3.3. Tablanın (Taban)

• Boruların bağlandığı ve akışın yönlendirildiği bölümdür.

• Genellikle oluklu (kanal profilli) olarak tasarlanır.

• Taban su geçirimsiz olmalıdır.

---

4. Yapım Teknikleri

4.1. Kazı ve Zemin Hazırlığı

• Darbe riskini azaltmak için kontrollü kazı yapılır.

• Gerekirse şev veya iksa sistemi uygulanır.

• Zemin oturmaya karşı sıkıştırılır.

4.2. Taban Betonunun Dökülmesi

• Minimum C25 beton kullanılır.

• Su yalıtımı önemlidir.

4.3. Baca Gövdesinin Yerleştirilmesi

• Prefabrik veya modüler gövde elemanları indirilir.

• Derzler sızdırmazlık malzemesi ile doldurulur.

4.4. Boru Bağlantıları

• EN 13598 standardına uygun contalı veya kaynaklı bağlantı yapılır.

• Bağlantı noktaları su sızdırmaz olmalıdır.

4.5. Kapak Montajı

• Yük sınıfına göre kapak seçilir.

• Kapak oturumu betonla sabitlenir.

---

5. Baca Yerleşim Aralıkları

Kanalizasyon hatlarında baca mesafeleri:

• DN200–400 için: 40–60 metre

• DN500–800 için: 80–100 metre

• DN1000 ve üzeri: 120 metreye kadar çıkabilir

• Yön, eğim ve çap değişimlerinde baca zorunludur.

---

6. İşletme ve Bakım

6.1. Periyodik Kontrol

• Kamera ile inceleme (CCTV)

• Koku ve gaz ölçümleri

• Çökme ve deformasyon kontrolü

6.2. Temizlik

• Basınçlı su ile temizlik (kombine araç)

• Katı madde birikimi ve yağ tabakasının atılması

6.3. Arıza Önleme

• Kapakların çalınma/hasar kontrolü

• Bağlantı noktalarında sızıntı kontrolü

• Korozyon riski olan bölgelerde epoksi kaplama

---

7. Modern Kanalizasyon Baca Sistemlerinde Yeni Teknolojiler

• HDPE modüler bacalar: Hafif, korozyon dayanımlı, uzun ömürlü

• Sızdırmaz contalı sistemler: Yeraltı suyu girişini engeller

• Gaz sızdırmaz kapaklar: Koku problemini ortadan kaldırır

• Akıllı baca sensörleri:

  • Doluluk seviyesi izleme

  • Gaz konsantrasyonu ölçme

  • Taşkın riskini önceden bildirme

• Korozyon dayanımlı iç kaplamalar: H₂S etkisine karşı uzun ömür sağlar

KANALİZASYON SİSTEMLERİ BİRLEŞİK SİSTEM - AYRIK SİSTEM

Kanalizasyon Sistemleri

www.hambelinsaat.com

Kanalizasyon sistemi, birleşik, ayrık, kısmen ayrık olmak üzere üç tiptir.

Birleşik Sistem

Birleşik kanalizasyon sistemi sıhhi atıklar (evler, ticari binalar ve endüstriyel tesislerden gelen sıvı ve sıvı içerisinde katı içeren) ve yüzey/yağmur sularının birlikte taşındığı sistemdir.

Birleşik sistem yerleşim yerlerinde yağmur suyu atık suya nazaran çok fazladır. Evsel atık su 1 birim ise yağmur suyu 40-800 birim kadardır.

Birleşik sistemde çatılardan akan, yaya kaldırımlarından ve yollardan toplanan yağmur suları, yapılardan gelen atık sularla aynı borulardan akar. Oluşan çok fazla miktardaki atık suyun arıtılması için büyük arıtma tesislerinin kurulması gerekir. Ayrıca çok yağmur yağdığı zaman, kanalizasyon sistemi taşabilir; pis sular yolları kaplar ve evlerin alt kat tuvaletlerinden taşar. Bu nedenle atık sularla yağmur sularının ayrık sistemle akıtılması daha yaygın bir uygulamadır. Bu sistemin kullanıldığı kanalizasyonlarda yağmur suları arıtılmadan ırmak ve göllere akıtılabilir ve yalnızca atık sular arıtılacağı için arıtma tesisleri daha küçük ve ucuz olur.

Birleşik sistemin avantajları;

Yollarda yalnız bir kanal hattı döşenir. Evlerden yalnız bir bağlantı hattı gelir.Şiddetli yağmur esnasında caddelerdeki toz ve pislikler kanalizasyonla arıtma tesisine gider. Ayrık sistemde ise bunlar nehirlere verilir.Ayrık sistemde, evlerden gelen kanallar bazen bilerek bazen bilmeyerek yanlış kanala bağlanır, birleşik sistemde böyle bir problem yoktur.İşletme ve bakımı kolay ve gerekli kanal uzunluğu ayrık sisteme göre daha azdır.Birleşik sistemlerde bakım işleri fazla zorluk çıkarmaz. Yağmurla birlikte kanallarda çöken atıklar sık sık temizlenir.Ayrık sistemde pis su kanalının bakımı daha zordur; suni olarak temizlenmesi gerekir. Dar sokaklarda trafiği aksatmamak için birleşik sistemin döşenmesi daha uygundur.

 Birleşik sistemlerin en büyük dezavantajı, dolu savaklardır. Dolu savaklar vasıtasıyla kanaldaki atıklar akarsuya  taşınır.

Ayrık Sistem

Ayrık atık su kanalizasyon sistemi, evsel atık sular ve endüstri artıkları ve yüzey / yağmur sularının ayrı olarak transfer edildiği sistemdir.

Atık su kanalı aşağıda, yağmur suyu kanalı ise daha yukarda bulunur. Bunun ekonomik şekli, yağmur suyunun yeryüzünden serbest olarak akmasıdır. Bu durumda kanala gerek duyulmaz. Sadece atık su için kanal yapılır. Yağmur suyu kanalı ile atık su kanalı arasında en az 30 cm’lik bir mesafe olması gerekir. Yağmur suyu kanalının minimum  çapı 30 cm; atık su kanalının minimum çapı, 20 cm’dir.

Ayrık sistemin avantajları:

Arıtma tesisi her zaman aynı şekilde yüklenir.Bu sistemde dolu savak ve ihtiyat (dengeleme) havuzları yoktur. Pompa istasyonlarının kapasitesi küçüktür.Nehirlere evsel atık sular gelmez. (Dolu savak olmadığı için) Endüstriye ait soğutma suları bu sistemle kanallara verilebilir.Atık su kanalının boyutu, birleşik sisteme nazaran daha küçüktür. (Küçük olduğu için akış hızı büyük olur ve çökelme az olur.Ayrık sistemde yağmur suyu kanalları için eğimler elverişli olduğundan en kesitler küçük olur ve genellikle kanallar ucuza mal olur ve hızlar yüksek olduğundan kanal temizliği için az su kullanılır   .www.hambelinsaat.com

KANALİZASYON SİSTEMLERİ: BİRLEŞİK SİSTEM – AYRIK SİSTEM

🚧 1. Birleşik Kanalizasyon Sistemi (Combined Sewer System)

Tanım

Birleşik sistemde yağmur suyu + atıksu aynı boru hattında birlikte taşınır.
Yani evsel atıksu, endüstriyel atıksu ve yağmur suları tek bir kolektör üzerinden arıtma tesisine iletilir.

Çalışma Prensibi

• Kuru havada: Normal atıksu debisi taşınır.

• Şiddetli yağışta: Debi çok artar → hat kapasite sınırına ulaşabilir → taşkın riski oluşur.

• Bazı durumlarda taşkını önlemek için taşkın deşarj yapıları ile fazla su kontrolsüz şekilde denize/derelere verilir.

Avantajları

✔ Tek boru hattı → ilk yatırım maliyeti düşük
✔ Bakımı ve güzergâh tasarımı daha kolay
✔ Şehirleşmesi eski olan bölgelerde uygulanabilir

Dezavantajları

❌ Yağışlı havalarda kolektör kapasitesi yetmez → taşkın oluşur
❌ Yağmur suyu da arıtma tesisine gittiği için işletme maliyeti artar
❌ Taşkın sırasında kirli su çevreye karışabilir
❌ Günümüz çevre yönetmeliğine uygun değildir

Nerelerde Kullanılır?

• İstanbul’un eski yerleşim bölgelerinde

• Avrupa’daki tarihi şehir merkezleri

• Dar sokaklı, altyapı yenilemenin zor olduğu alanlar

---

🌧️ 2. Ayrık Kanalizasyon Sistemi (Separate Sewer System)

Tanım

Ayrık sistemde iki ayrı boru bulunur:

1. Atıksu Hattı: Evsel ve endüstriyel atıksu → Arıtma tesisine gider.

2. Yağmur Suyu Hattı: Sadece yağmur suyu → Dere, deniz veya depolama sistemine aktarılır.

Çalışma Prensibi

• Yağmur suyu temiz kabul edilir, arıtmaya gitmez.

• Atıksu ayrı taşındığı için boru küçük çaplıdır.

• Yağmur suyunun debisi daha yüksek olduğu için büyük kesitli borular kullanılır.

Avantajları

✔ Taşkın riski belirgin şekilde azalır
✔ Arıtma tesisleri yağmur suyundan yük almaz → işletme maliyeti düşer
✔ Çevre dostudur
✔ Temiz yağmur suyunun geri kazanımı mümkündür
✔ Sürdürülebilir şehir altyapısına uygundur

Dezavantajları

❌ Başlangıç yatırım maliyeti daha yüksek
❌ Dar sokaklarda iki ayrı kazı zor olabilir
❌ Eski şehir bölgelerinde uygulanması güç

Nerelerde Kullanılır?

• Yeni yerleşim bölgeleri

• Kentsel dönüşüm alanları

• Modern şehirlerde çevre mühendisliği standardı olarak

---

🔍 3. Birleşik ve Ayrık Sistemlerin Karşılaştırması

Özellik	Birleşik Sistem	Ayrık Sistem
Boru hattı sayısı	Tek hat	İki ayrı hat
Yağmur suyu–atıksu	Birlikte taşınır	Ayrı taşınır
Taşkın riski	Yüksek	Düşük
Çevresel etkiler	Kirli su taşkını riski	Çevre dostu
İlk yatırım maliyeti	Düşük	Orta–yüksek
İşletme maliyeti	Yüksek	Düşük
Uygulama alanı	Eski şehir merkezleri	Yeni yerleşimler

---

🎯 4. Hangi Sistem Daha Uygun?

• Günümüz mühendislik yaklaşımında Ayrık Sistem tercih edilir.

• Ancak tarihi ve yoğun şehir dokusunda Birleşik Sistem + Kazısız Rehabilitasyon birlikte uygulanır.

• İstanbul gibi büyük şehirlerde en iyi yöntem:
  ✔ Yağmur suyu için yeni ayrık hatlar yapmak
  ✔ Mevcut birleşik kolektörleri kazısız teknoloji ile güçlendirmek
  ✔ Taşkın depolama tünelleri kurmak