KANALİZASYON BACALARI

www.hambelinsaat.com

Kanalizasyon BacalarıBacalar; kanalların bakımını yapmak, numune almak, atık su akımını izlemek, kanalın temizliğini yapmak amacı ile içine girilebilen ve özel tipleri yetkili kurumlarca tespit edilmiş yapılardır. Bacalar, kanalizasyon tesislerinin en önemli elemanlarıdır; çoğunlukla betondan imal edilirTıpkı rögarlarda olduğu gibi, halka betonların üst üste konmasıyla istenilen yüksekliğe ayarlanır. Ayrıca, bacaların plastikten yapılmış çeşitleri de bulunur. İstenildiğinde, bacaların içersine girebilmek için bacaların üzerine delikli yuvarlak baca kapağı konur. Bacalar, kanal çapına göre 50-80 m aralıklarla yerleştirilir. Ayrıca, topoğrafik ve düşey eğimin değiştiği yerlere ve başlangıçlara konur.

3 çeşit baca vardır;

Muayene Bacaları :Bu bacalar; kanalların havalandırılması, temizlenmesi ve kontrolü için kullanılır.

Sokakların kavşak yerleri, mecraların istikamet ve eğim değiştirdiği ve kanalın düz gittiği kısımlarda kanal çapına bağlı olarak 50-150 m arasında bir baca konur. Mesafe mecra borusu çapına bağlı olarak baca aralıkları aşağıdaki şekilde belirlenir.

Çap (cm)                       Baca aralığı (m)

20-50                           50 m

60-80                           70 m

90-140                          100 m

140 ve üzeri                  125 -150 m

Şütlü Bacalar (Düşü Bacaları)

Sokak eğimlerinin akış için kabul edilen değerlerden fazla olması halinde, Şüt (düşüm) yapılır. Bir başka deyişle kanal eğimi Şüt inşası ile istenilen bir değere indirilir. şüt yapılan yere, muhakkak muayene bacası konur ve buna da şütlü baca denir. güt yüksekliği 2 m den fazla alınmaz. Özel durumlarda yerindeki koşullar elverişli olursa şüt yüksekliği 4 metreye çıkabilir. Ancak, şüt yüksekliğinden dolayı suyun kazanacağı kinetik enerji dolayısıyla tahribat yapmaması için tedbirler alınması gerekir

Yıkama Bacaları

kanalları yıkamaya yarayan bacalardır. Kanalın temizlenmesi amacıyla baş noktalarına ve diğer gerekli yerlere konur. Yıkama tertibatlı normal muayene bacaları, kanal şebekelerinin temizlenmesi için her zaman yeterli olmaz. Bu yüzden ayrık sistemde pis su kanallarının başlangıcında ve yeterli eğim olmayan yerlerde çöken maddelerin yıkanması gerekir. Kanalın  başında yıkama, yıkama bacaları ile yapılır.

Kanalın son kısımlarında ise yıkama bacalarına özel donanım konulur. Bu donanım, hem suyun toplanmasını hem de bu suyun ani olarak lağım borularına sevki ile borular içinde kuvvetli akıntı olmasını sağlayan, boru ağızlarına konan manevra cihazlarından oluşur. Geri tepmeyi önlemek ve belirli hacimde suyun toplanmasını sağlamak maksadıyla her türlü yıkama bacalarında dolu savak bulunur. Hızın 0,50 m/sn ve kanaldaki su yüksekliğinin 2 cm den az olduğu hallerde yıkama bacası yapılması gerekir. Yıkama bacaları, çapları 50 cm’ye kadar olan kanallar için tavsiye edilir. Daha büyük çaplı kanallarda yeterli derecede etkili olmaz.

Atık Su Kanallarının En Kesit Şekilleri

Atık suları kanalizasyon sistemi ile arıtma tesislerine ulaştırmak için borular, eğimli döşenir. Bu eğim, bazen atık suyun kendi haliyle akışını sağlamada yetersiz kalır. Bu durumlarda atık suyun akışını sağlamak için pompalar (terfi merkezleri) kullanır ve bu sayede atık suyun arıtma tesisine ulaşması sağlanır.

Seçilecek en kesitler, hidrolik yönden uygun olmalıdır. Su debisi, bu kesitlerin birinin veya diğerinin seçilmesinde çok önemli rol oynar. Bundan başka inşaat yüksekliğinin azlığı veya çokluğu da kanal en kesit şekilleri seçiminde diğer önemli bir husustur. Kanal profilleri yükseklikleri ve genişliklerinin oranına göre dörde ayrılır.

Daire Kesitli Kanallar

En çok kullanılan kanal, dairesel en kesit tipidir. Gerek hidrolik bakımdan, gerekse inşa bakımından en uygun olanıdır. Fakat karışık sistemde bilhassa kurak havalarda taban eğimi az olan yerlerde çamur ve buna benzer maddeler kolaylıkla dibe çöker ve kalır. Elverişli olmayan hızlar bu çökelti maddelerini sürükleyemez. Bu nedenle daire kesitli kanallar genellikle küçük kesitler için ( 50 cm’e kadar olanlar) tercih edilir.

Yumurta Kesitli Kanallar

Yumurta kesitli kanallar ile küçük su debilerinde diğer tip profilli kanallara nazaran daha büyük su derinlikleri elde  edilir. Bu sebeple kendi kendini yıkama özelliği vardır. Buna bağlı olarak tabanda yığıntı tehlikesi azdır. Bu tip profiller diğerlerine nazaran daha yüksek olduğundan daha büyük kanal derinliğine ihtiyaç vardır. Bu nedenle inşaatları pahalıya mal olur. Bilhassa zemin sularının yüksek olduğu yerlerde yapılması zordur.

Açık Kesitli Kanallar

Açık kesitli kanallar trapez şeklinde yapılır. Yağmur kanalları, bazen de şehir dıGındaki ana kanallar, üstü açık olarak inşa edilir. Bilhassa heyelan bölgelerinde ve maden ocaklarının çok olduğu yerlerde zemin kitlelerinin kayması dolayısıyla boruların kırılma tehlikesi olan yerlerde açık kanallar; kapalı profillere tercih edilir.

Basık Profilli Kanallar

Basık profilli kanallar, inşa yüksekliği az olduğu hallerde tercih edilir. En kesitlerinde küçük su yükseklikleri meydana gelmesine rağmen büyük debiler geçirir. Tam dolu akmadıklarında, hidrolik bakımdan iyi sonuç vermez. Bu sebeple debilerin çok az değişik olduğu yerlerde, bir de hidrojeolojik bakımdan veya yeraltı su seviyeleri yüksek olan alçak yerlerdeki kanalları zemin seviyesine yakın geçirmek mecburiyeti olan bölgelerde kullanılır. Bu bakımdan yağış su kanallarına 20 ile 25 cm den daha büyük daire kesitler vermek gerektiğinde, basık profiller tercih edilir.