Kanalizasyon Sistemleri
Kanalizasyon sistemi, birleşik, ayrık, kısmen ayrık olmak üzere üç
tiptir.
Birleşik Sistem
Birleşik kanalizasyon sistemi sıhhi atıklar (evler, ticari binalar
ve endüstriyel tesislerden gelen sıvı ve sıvı içerisinde katı içeren) ve
yüzey/yağmur sularının birlikte taşındığı sistemdir.
Birleşik sistem yerleşim yerlerinde yağmur suyu atık suya nazaran
çok fazladır. Evsel atık su 1 birim ise yağmur suyu 40-800 birim kadardır.
Birleşik sistemde çatılardan akan, yaya kaldırımlarından ve
yollardan toplanan yağmur suları, yapılardan gelen atık sularla aynı borulardan
akar. Oluşan çok fazla miktardaki atık suyun arıtılması için büyük arıtma
tesislerinin kurulması gerekir. Ayrıca çok yağmur yağdığı zaman, kanalizasyon
sistemi taşabilir; pis sular yolları kaplar ve evlerin alt kat tuvaletlerinden
taşar. Bu nedenle atık sularla yağmur sularının ayrık sistemle akıtılması daha
yaygın bir uygulamadır. Bu sistemin kullanıldığı kanalizasyonlarda yağmur
suları arıtılmadan ırmak ve göllere akıtılabilir ve yalnızca atık sular
arıtılacağı için arıtma tesisleri daha küçük ve ucuz olur.
Birleşik sistemin avantajları;
Yollarda yalnız bir kanal hattı döşenir. Evlerden yalnız
bir bağlantı hattı gelir.Şiddetli yağmur
esnasında caddelerdeki toz ve pislikler kanalizasyonla arıtma tesisine gider.
Ayrık sistemde ise bunlar nehirlere verilir.Ayrık sistemde, evlerden gelen kanallar bazen bilerek bazen
bilmeyerek yanlış kanala bağlanır, birleşik sistemde böyle bir problem yoktur.İşletme ve
bakımı kolay ve gerekli kanal uzunluğu ayrık sisteme göre daha azdır.Birleşik sistemlerde bakım işleri fazla zorluk
çıkarmaz. Yağmurla birlikte kanallarda çöken atıklar sık sık temizlenir.Ayrık sistemde pis su kanalının bakımı daha zordur; suni olarak
temizlenmesi gerekir. Dar sokaklarda trafiği aksatmamak için birleşik sistemin
döşenmesi daha uygundur.
Birleşik sistemlerin en büyük dezavantajı, dolu savaklardır. Dolu
savaklar vasıtasıyla kanaldaki atıklar akarsuya
taşınır.
Ayrık Sistem
Ayrık atık su kanalizasyon sistemi, evsel atık sular ve endüstri
artıkları ve yüzey / yağmur sularının ayrı olarak transfer edildiği sistemdir.
Atık su kanalı aşağıda, yağmur suyu kanalı ise daha yukarda bulunur.
Bunun ekonomik şekli, yağmur suyunun yeryüzünden serbest olarak akmasıdır. Bu
durumda kanala gerek duyulmaz. Sadece atık su için kanal yapılır. Yağmur suyu
kanalı ile atık su kanalı arasında en az 30 cm’lik bir mesafe olması gerekir.
Yağmur suyu kanalının minimum çapı 30
cm; atık su kanalının minimum çapı, 20 cm’dir.
Ayrık sistemin avantajları:
Arıtma tesisi
her zaman aynı şekilde yüklenir.Bu sistemde dolu savak ve ihtiyat (dengeleme) havuzları yoktur.
Pompa istasyonlarının kapasitesi küçüktür.Nehirlere evsel atık sular gelmez. (Dolu savak olmadığı için)
Endüstriye ait soğutma suları bu sistemle kanallara verilebilir.Atık su
kanalının boyutu, birleşik sisteme nazaran daha küçüktür. (Küçük olduğu için
akış hızı büyük olur ve çökelme az olur.
Ayrık sistemde yağmur suyu kanalları için eğimler elverişli
olduğundan en kesitler küçük olur ve genellikle kanallar ucuza mal olur ve
hızlar yüksek olduğundan kanal temizliği için az su kullanılır .www.hambelinsaat.comKANALİZASYON SİSTEMLERİ: BİRLEŞİK SİSTEM – AYRIK SİSTEM
🚧 1. Birleşik Kanalizasyon Sistemi (Combined Sewer System)
Tanım
Birleşik sistemde yağmur suyu + atıksu aynı boru hattında birlikte taşınır.
Yani evsel atıksu, endüstriyel atıksu ve yağmur suları tek bir kolektör üzerinden arıtma tesisine iletilir.
Çalışma Prensibi
-
Kuru havada: Normal atıksu debisi taşınır.
-
Şiddetli yağışta: Debi çok artar → hat kapasite sınırına ulaşabilir → taşkın riski oluşur.
-
Bazı durumlarda taşkını önlemek için taşkın deşarj yapıları ile fazla su kontrolsüz şekilde denize/derelere verilir.
Avantajları
✔ Tek boru hattı → ilk yatırım maliyeti düşük
✔ Bakımı ve güzergâh tasarımı daha kolay
✔ Şehirleşmesi eski olan bölgelerde uygulanabilir
Dezavantajları
❌ Yağışlı havalarda kolektör kapasitesi yetmez → taşkın oluşur
❌ Yağmur suyu da arıtma tesisine gittiği için işletme maliyeti artar
❌ Taşkın sırasında kirli su çevreye karışabilir
❌ Günümüz çevre yönetmeliğine uygun değildir
Nerelerde Kullanılır?
-
İstanbul’un eski yerleşim bölgelerinde
-
Avrupa’daki tarihi şehir merkezleri
-
Dar sokaklı, altyapı yenilemenin zor olduğu alanlar
🌧️ 2. Ayrık Kanalizasyon Sistemi (Separate Sewer System)
Tanım
Ayrık sistemde iki ayrı boru bulunur:
-
Atıksu Hattı: Evsel ve endüstriyel atıksu → Arıtma tesisine gider.
-
Yağmur Suyu Hattı: Sadece yağmur suyu → Dere, deniz veya depolama sistemine aktarılır.
Çalışma Prensibi
-
Yağmur suyu temiz kabul edilir, arıtmaya gitmez.
-
Atıksu ayrı taşındığı için boru küçük çaplıdır.
-
Yağmur suyunun debisi daha yüksek olduğu için büyük kesitli borular kullanılır.
Avantajları
✔ Taşkın riski belirgin şekilde azalır
✔ Arıtma tesisleri yağmur suyundan yük almaz → işletme maliyeti düşer
✔ Çevre dostudur
✔ Temiz yağmur suyunun geri kazanımı mümkündür
✔ Sürdürülebilir şehir altyapısına uygundur
Dezavantajları
❌ Başlangıç yatırım maliyeti daha yüksek
❌ Dar sokaklarda iki ayrı kazı zor olabilir
❌ Eski şehir bölgelerinde uygulanması güç
Nerelerde Kullanılır?
🔍 3. Birleşik ve Ayrık Sistemlerin Karşılaştırması
| Özellik | Birleşik Sistem | Ayrık Sistem |
|---|
| Boru hattı sayısı | Tek hat | İki ayrı hat |
| Yağmur suyu–atıksu | Birlikte taşınır | Ayrı taşınır |
| Taşkın riski | Yüksek | Düşük |
| Çevresel etkiler | Kirli su taşkını riski | Çevre dostu |
| İlk yatırım maliyeti | Düşük | Orta–yüksek |
| İşletme maliyeti | Yüksek | Düşük |
| Uygulama alanı | Eski şehir merkezleri | Yeni yerleşimler |
🎯 4. Hangi Sistem Daha Uygun?
-
Günümüz mühendislik yaklaşımında Ayrık Sistem tercih edilir.
-
Ancak tarihi ve yoğun şehir dokusunda Birleşik Sistem + Kazısız Rehabilitasyon birlikte uygulanır.
-
İstanbul gibi büyük şehirlerde en iyi yöntem:
✔ Yağmur suyu için yeni ayrık hatlar yapmak
✔ Mevcut birleşik kolektörleri kazısız teknoloji ile güçlendirmek
✔ Taşkın depolama tünelleri kurmak
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder