SU VE KANALİZASYON ALTYAPISININ PLANLANMASI, TASARIMI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR İŞLETİLMESİ

---

✅ SU VE KANALİZASYON HATTI İMALATI – DETAYLI UYGULAMA REHBERİ

Su ve kanalizasyon hatlarının imalatı; projelendirme, kazı, boru döşeme, bağlantı, testler, dolgu ve devreye alma aşamalarından oluşan sistematik bir süreçtir. Aşağıda adım adım profesyonel uygulama açıklanmıştır.

---

🚩 1. PROJE OKUMA VE HAZIRLIK AŞAMASI

1.1 Proje İncelemesi

• Hat güzergâhı (plan ve profil)

• Boru çapları, malzemeleri (HDPE, PVC, duktil, beton, GRP)

• Rögar, vana odası, menhol, baca detayları

• Kapasite ve debi bilgileri

• Kotlar, eğimler (kanalizasyon için minimum %0.2–0.5)

• Derinlikler ve yeraltı tesisatları
  (PtT, doğalgaz, elektrik, fiber optik)

1.2 Saha Hazırlıkları

• Güzergâh işaretleme

• Kamu kurumlarına bildirim (ASKİ, İSKİ, TEDAŞ, BOTAŞ vb.)

• Trafik önlemleri planı

• Malzeme stok alanlarının hazırlanması

• Kazı makineleri, paletli ekskavatörler, yükleyicilerin hazırlanması

---

🚜 2. KAZI AŞAMASI

2.1 Kazı Tipleri

• Açık kazı: En yaygın yöntem

• Dar derin kazı: Derinlik > 4 m ise destekli çalışma (IKSA)

2.2 Kazı İşlemleri

• Ekskavatör ile kazı yapılır

• Mevcut altyapılar tespit edilir

• Derin kazılarda perdeli iksa, çelik kuşak, fore kazık gibi destekler kullanılır

• İş güvenliği kurallarına uygun şev verilir (toprak yapısına göre 45°–60°)

2.3 Kazı Tabanının Hazırlığı

• Taban kotu projeye uygun hale getirilir

• Zemin yumuşaksa mıcır serilir

• Su çıkıyorsa drenaj veya taban beton yapılabilir

---

🧱 3. BORU DÖŞEME AŞAMASI

3.1 Yataklama (Boru yatağı hazırlanması)

Boru yerleştirilecek taban 10–15 cm kum veya mıcır ile düzeltilir.

3.2 Boru Yerleştirilmesi

Boru dizilimi:

1. En düşük kotlu noktadan başlanır

2. Borular vinç veya ekskavatör ile indirilir

3. Boru eksen ve eğimi lazer cihazı ile kontrol edilir

3.3 Kanalizasyon Hatları İçin Özel Kurallar

• Minimum akış hızı: 0.6–0.8 m/s

• Boruda doluluk oranı: %70–80

• Menhol aralıkları: 40–80 m

3.4 Su Hatları İçin Özel Kurallar

• Basınç sınıfına göre boru seçimi: PN10 – PN16 – PN25

• Vana ve ek parçaları montajı

• Depo ve terfi bağlantıları

---

🔧 4. BORU BAĞLANTI TEKNİKLERİ

4.1 Su Hatları

• HDPE: Elektrofüzyon (EF) – Butt Welding (kaynak)

• Duktil Demir: Conta + kelepçe + flanş bağlantı

• PVC: Contalı muf birleşimi

4.2 Kanalizasyon Hatları

• PVC – Koruge: Conta ile geçme tipi muf

• Beton Boru: Harçlı veya contalı muf

• GRP: Özel çift contalı muf

4.3 Menhol ve Rögar Bağlantıları

• Proje kotuna göre delik açılır

• Bağlantılar korugu geçiş manşonu ile sızdırmaz yapılır

• Menhol içi çimento bazlı kaplama yapılır

---

🔍 5. TEST VE KONTROL AŞAMALARI

5.1 Su Şebekesi Testleri

Basınç (Hidrostatik) Test

• Hat su ile doldurulur

• Basınç: Çalışma basıncının 1.5 katı

• 2 saat gözlem yapılır

• Kaçak olmamalıdır

Dezenfeksiyon

• Klorlama yapılır

• 24 saat bekleme

• Numune alınıp analiz edilir

5.2 Kanalizasyon Testleri

Sızdırmazlık Testi

• Baca arası hatlar balonlarla kapatılır

• İçine su doldurulur

• 30 dakika izlenir, seviye düşmemelidir

CCTV Kamera Kontrolü

• Hattın içi robot kamerayla taranır

• Çatlak, hatalı birleşim, sehim (çökme) kontrol edilir

---

🏗️ 6. DOLGU VE KOMPAKTE ETME

6.1 İlk Dolgu (Yan Dolgu)

• Boru iki yanına kum/mıcır doldurulur

• Tabancalı kompaktör ile sıkıştırılır (En önemli aşamadır!)

6.2 Üst Dolgu

• İlk dolgu yüksekliği geçtikten sonra üst dolgu yapılır

• Kompaksiyon değerleri:

  • Proctor %95 (yol dışında)

  • Proctor %98 (yol altında)

6.3 Asfalt / Kilit Taşı Kaplama

• Kazılan alan eski haline getirilir

• Asfalt yama veya kilit taşı restorasyonu yapılır

---

🔄 7. DEVREYE ALMA VE GEÇİCİ KABUL

7.1 Su Hatları

• Hat yıkanır

• Depo bağlantısı yapılır

• Hat haritaya işlenir (as-built)

7.2 Kanalizasyon Hatları

• Kameralı son kontrol raporu hazırlanır

• Menhol kapakları kotlanır

• İdareye teslim edilir

7.3 As-Built (Gerçekleşen Proje) Üretimi

• Rögar kotları

• Boru eğimleri

• Boru çapları

• Tüm detaylar harita mühendisleri tarafından yeniden çizilir

---

🧩 8. İŞ GÜVENLİĞİ VE KALİTE KONTROL

8.1 İş Güvenliği

• Derin kazılar için IKSA zorunludur

• Gaz ölçümü (kanalizasyon içinde metan riski)

• Yeterli havalandırma

• Koruyucu ekipman (Baret, gözlük, çelik ayakkabı)

8.2 Kalite Kontrol

• Malzeme sertifikaları

• Conta ve boru kalite belgeleri

• Kaynakçı sertifikaları

• Şantiye günlük raporları

---

🎯 SONUÇ

Su ve kanalizasyon hatlarının imalatı; mühendislik disiplinine uygun şekilde yapıldığında:

• Hattın ömrü 50–70 yıl arasında olur

• Arıza oranı ciddi şekilde azalır

• Su kayıp-kaçak oranı düşer

• Kanalizasyon taşmaları minimuma iner

• İşletme maliyetleri azalır

Bu yüzden tüm aşamalarda proje – mühendislik – malzeme – kalite – iş güvenliği zinciri doğru kurulmalıdır.